U domenu istraživanja i naučno-istraživačkog rada u proteklom periodu od osnivanja Univerziteta do danas, prioritetni zadatak bio je sagledavanje mogućnosti, kapaciteta i određivanje pravaca Univerziteta prvenstveno tražeći poticaj i mjesto za razvoj istraživanja i nauke na području BiH. Iz tih razloga se naučno-istraživački rad realizirao kroz pojedinačne projekte na organizacionim jedinicama koji predstavljaju početne korake u oblasti istraživanja i naučno-istraživačkog rada sa rezultatima koji imaju važnost ne samo sa stanovišta značaja i doprinosa istraživanja nego i daljeg usmjeravanja i određivanja pravaca djelovanja u narednom periodu.
Okvirni zakon o osnovama naučno-istraživačke djelatnosti i koordinaciji unutrašnje i međunarodne naučno-istraživačke saradnje BiH („Službeni glasnik BiH”, broj 43/09) definisao je:
-U članu 2, naučno-istraživačku djelatnost pod kojom se podrazumijeva sistematski stvaralački rad na usvajanju novih znanja, s ciljem podizanja općeg civilizacijskog nivoa društva i korištenja tih znanja u svim oblastima društvenog i privrednog razvoja, uključujući i razvoj tehnologije i njihovu primjenu.
-U članu 5, rezultati naučno-istraživačkog rada su: naučni i stručni rad, naučna knjiga ili monografija, originalni naučni ili pregledni članak, naučna studija, rad objavljen u naučnom časopisu koji je dostupan međunarodnoj i domaćoj naučnoj javnosti, saopćenje ili rad objavljen u zborniku sa naučnog skupa, uvodno predavanje na naučnom skupu, objavljena naučna kritika ili polemika, leksikografska ili enciklopedijska jedinica, kartografska publikacija, magistarski i doktorski rad, nova sorta, patent, tehnička rješenja, nove metode, novi materijali, te novi tehnološki postupak.
Pozivajući se na navedeni član 5. Okvirnog zakona o osnovama naučno-istraživačke djelatnosti i koordinaciji unutrašnje i međunarodne naučno-istraživačke saradnje BiH, uvidom u aktivnosti koje su se realizirale na organizacionim jedinicama i na nivou Univerziteta, može se zaključiti da je Univerzitet u proteklom periodu kroz rezultate naučno-istraživačkog rada ostvarivao naučno-istraživačku djelatnost putem:
1. Podsticanja nastavnog osoblja i studenata na učešće u projektima na naučnim skupovima, konferencijama, simpozijima i stručnim usavršavanjima u BiH, zemljama regiona i šire.
2. Organizacijom međunarodnih simpozija, stručnih skupova i konferencija na organizacionim jedinicama.
3. Izdavanjem zbornika radova sa održanih skupova.
4. Izdavanjem Univerzitetske hronike, univerzitetskog časopisa u kojem se podstiče objavljivanje radova nastavnika, saradnika, studenata Univerziteta, www.unt.ba/univerzitetska-hronika. Časopis je indeksiran u tri svjetske baze.
5. Izdavanjem časopisa organizacionih jedinica od kojih je najznačajniji Sport Science, časopis Edukacijskog fakulteta indeksiran u svjetskim bazama, www.sposci.com.
6.Apliciranjem na projekte Federalnog ministarstva i privrednih subjekata.
Kao rezultat gore navedenog bilježi se učešće nastavnog osoblja i studenata organizacionih jedinica na skupovima kao i organizacija međunarodnih simpozija, konferencija, seminara i izdavanje zbornika radova i publikacija sa istih.
S obzirom na činjenicu da je Univerzitet visokoškolska institucija koja bilježi tek petu godinu postojanja i rada, objektivno je prihvatiti koncept postepenog kontinuiranog razvoja i u oblasti istraživanja i naučno-istraživačkog rada
